Hafıza Kaybının 14 Sebebi ve Önleme Yolları

Sağlam bir hafıza herkes tarafından istenir. Hafızanızın sağlıklı olması, yaşamı anlamlı ve düzgün sürdürebilmenizin anahtarıdır. Bu yazımızda hafıza kaybı yaratabilen sebeplerden ve alabileceğiniz önlemlerden bahsediyoruz.

İçerik göster

Hafıza Kaybının 14 Sebebi ve Önleme Yolları

Yeteri Kadar Uyku Uyumamak

Beyin, dinlenmesi için gereken süre boyunca uyumazsa olayları hatırlaması zorlaşır. Uykunun hafıza üzerindeki bir başka önemli etkisi ise, uzun vadede hatırlamayı destekleyen beyin hücreleri arasındaki bağlantıyı güçlendirmesidir.

Ayrıca zihin uykusuz kaldığında, anıları oluşturmakta zorlanır. Bu amaçla uyku konusunda yaşamınızda dikkat etmeniz gereken başlıca maddeler şunlardır:

Her gece 8 saat uyumaya çalışın.
Düzenli olarak her gün egzersiz yapın.
Her gün aynı saatte uyumaya çalışın.
Gece saatlerinde alkol ve/veya kafein tüketmeyin.

Kullanılan İlaçlar

Uyku ilaçları ya da sakinleştirici ilaçlar hafızada zayıflamaya yol açabilir. Bu konuda tansiyon ilaçları, antihistaminikler ya da antidepresanlar daha az suçlu kabul edilir.

Eğer yeni bir ilaç kullanmak zorundaysanız, hafızanız ile ilgili endişenizi doktorunuzla paylaşın. Doktorunuz ilaç dozunu ayarlayabilir ya da kullanmanız gereken ilaç türünü değiştirebilir.

Diyabet

Şeker hastaları, diğer bireylere oranla demans vb. hafıza problemleri yaşamaya daha fazla meyillidir. Kan şekerinin yüksek düzeyde olması, beyinde bulunan kılcal damarları tahrip edebilir. Ayrıca insülin düzeyinin de kanda daima yüksek olması beyin hücrelerine zarar verebilir.

Diyabet hastalığını ilaç, spor ve sağlıklı bir beslenme programı ile dengelediğinizde olası hafıza kaybı sürecini yavaşlatabilirsiniz.

Kalıtsal Sebepler

Hafıza kaybı sürecinin başlangıcı, ilerleme hızı ve şekli çoğu kez kalıtsaldır. Ama bu konuda genetik faktörler tek sebep olmuyor. Hafıza üzerinde etkili gen, bir kişide hızla bunamaya yol açarken, bir başkasında hiçbir etkide bulunmayabilir.

Bu konuda daha kesin bir bilgi edinmek için doktorunuzdan bir genetik testi yapmasını isteyebilirsiniz.

Yaş

İlerleyen yaşla beraber hafıza da zayıflamaya başlar. Hafıza kaybı, günlük yaşamı etkilemeye başladığı zaman doktorlar bu durumu ‘’demans’’ olarak adlandırıyor. Demansın en yaygın rastlanan şekli ‘’Alzheimer’’dır.

Alzheimer gelişme riski 65 yaşından sonraki her 5 senede, 2 kat artmaktadır. Bu konuda genetik faktörler çok önemli olsa da hafıza kaybını yavaşlatmak ya da önlemek için dikkat etmenizde yarar bulunan başlıca koşullar şunlardır:

Sağlıklı bir diyet uygulamak
Düzenli egzersiz yapmak
Sosyal faaliyetlere katılmak
Diyabeti kontrol altında tutmak
Tansiyonu kontrol altında tutmak
Kalp hastalığı tedavisine dikkat etmektir.

İnme

İnme geçirilmesi, beynin bazı kısımlarına sağlıklı kan akışını önleyebilir. Uzun vadede hasar gören beyin dokusu düşünme, konuşma, hatırlama ve konsantrasyon alanında zorlanmalar yaşanmasına yol açabilir. Bu durum ‘’vasküler bunama’’ olarak tanımlanmaktadır.

İnme aniden gelişebildiği gibi, zaman içinde küçük darbelerle de seyredebilir. İnme riskini arttırabilen başlıca risk faktörleri şunlardır:

Yüksek tansiyon
Kalp hastalığı
Sigara alışkanlığı

Eğer aniden yüzünüzde sarkma, kolda zayıflık ya da konuşma problemleri yaşarsanız, hiç vakit kaybetmeden 112’yi arayarak acil yardım istemelisiniz.

Sigara İçmek

Sigara bağımlılığı, beynin düşünme ve hatırlama konusunda faaliyet gösteren bazı bölümlerini küçültebilir. Bunun yanı sıra sigara, kan damarlarını tıkayabileceği için de, demans geliştirme riskinizi arttırabilir. Sigara beyne zarar verebilecek ‘’vasküler bunama’’ ve inme geçirme riskinizi arttırabilir. Vakit kaybetmeden sigarayı bırakmak için doktorunuzla görüşün.

Kalp Hastalığı

Zaman içinde damarlarda plak tabakası oluşur. Damarda yerleşen plak tabakası beyne ve/veya diğer vücut organlarına giden kan akış hızını yavaşlatabilir. Bu durum ‘’ateroskeleroz’’ olarak tanımlanır. Ateroskleroz beynin net olarak düşünmesini ve hatırlama faaliyetlerini düzgün yürütmesini zorlaştırabilir.

Ateroskleroz, aynı zamanda kalp krizi ve/veya felç geçirme riskini de yükseltir. Bu iki problem de bunama riskinizi arttırabilir.

Henüz kalp hastası değilseniz sigarayı bırakın, kan şekerinizi ve tansiyon değerlerinizi kontrol altında tutun.

Yüksek Tansiyon

Hipertansiyon ya da yüksek tansiyon, beyinde yer alan küçük kılcal damarlara hasar verir. Kılcal damarların hasar görmesi hafıza ile ilgili sorunlar yaşanması riskini arttırır. Ayrıca yüksek tansiyon inme vb. riskleri arttırdığı için de bunamaya yol açabilir.

Tansiyon düzensizliğini, egzersiz ve ilaçla kontrol altına alabilen bireylerin hafıza kaybı riskini azaltabildiği hatta önleyebildiği bilimsel olarak kanıtlanmıştır.

Depresyon Ve Anksiyete

Depresyon geçiren ya da anksiyete problemi olan kişilerin olayları tam olarak hatırlaması zorlaşır. Bunun bilimsel nedeni tam anlamıyla aydınlanmış değildir. Eğer depresif bir durumda olduğunuzu ya da anksiyetenin günlük yaşamınızı etkilediğini düşünüyorsanız, vakit geçirmeden doktorunuzla bu konu hakkında konuşarak gerekli tedaviyi alın. Terapi ve ilaç, size uzun vadede çok yardımcı olabilir.

Kafa Travması

Kafaya sert darbe alınması, özellikle kısa dönem hafızayı olumsuz etkileyebilir. Travmatik beyin hasarı geçiren kişiler randevularını unutabilir ya da günün ilk saatlerindeki faaliyetlerini hatırlamakta zorlanabilirler. Doktor kontrolü altında olmak üzere dinlenme, ilaç kullanımı ve tıbbi rehabilitasyon kafa travmasının iyileşmesini sağlayabilir. Darbe sonrası geçici hafıza kaybı tedavisini hızlandırmak için tıbbi destek alın.

Boks ya da futbol gibi spor dallarını uzun süre yapmak ve kafaya tekrarlayan darbeler almak, ileri dönemlerde bunama riski artırabilir.

Kafa darbesi aldıktan sonra acil yardım alınması gereken durumlar şunlardır:

Bayılma
Bulanık görme
Kafa karışıklığı
Mide bulantısı

Obezite

Eğer vücut kitle indeksiniz orta yaş döneminde 30 ve daha yüksek bir değerde ise, yaşamın ilerleyen dönemlerinde bunama riskiniz var demektir. Fazla kilo, daima kalp hastalığı riskini de beraberinde getirir. Daha önce de belirtildiği gibi kalp hastalığı beyin faaliyetlerinde zayıflama ve hafıza kaybına yol açabilir.

İdeal kilonuzu doktorunuzdan öğrenin ve bu kiloyu koruyun. Sağlıklı bir diyet ve egzersiz programı, obeziteden kurtulmak/ önlemek açısından çok yararlı olabilir.

Yeteri Kadar Egzersiz Yapmamak

Düzenli egzersiz yapılması beyinde olabilecek sorunları ve bunama riskini azaltabilir. Düzenli egzersizin demans hastalarında hastalığın gidişatını tersine çevirebildiği de saptanmıştır. Haftanın pek çok gününde dışarı çıkıp, yürüyüş yapın ya da yüzün. Hatta 30 dakika dans etmek bile demans geliştirme riskinizi düşürebilir.

Kötü Beslenme

Kötü beslenme, hem hafıza problemlerine hem de kalp hastalığına yol açabilir. Bu nedenle yaşam alışkanlığı olarak, Akdeniz diyetine uygun şekilde beslenmeyi tercih etmenizde yarar vardır. Akdeniz diyetine göre günlük tüketmeniz önerilen başlıca gıdalar şunlardır: